Ege Bölgesine Denizden Ulaşımda İstanbul İçin Ana Köprü Olan Bandırma Şimdi de Dördüncü Sınaî “Hinterland” mı Oluyor? (Mustafa Özcan, 16 Mayıs 2015)

Ege Bölgesine Denizden Ulaşımda İstanbul İçin Ana Köprü Olan Bandırma Şimdi de Dördüncü Sınaî “Hinterland” mı Oluyor?

Üç bin yıldan beri bir yerleşim yeri olma özelliği ile Bandırma'yı, Gemlik ve Karabiga ile birlikte Güney Marmara’da tarihsel olarak önem taşıyan üç ticaret limanından biri olarak görmek yerinde olacaktır. Hatta konuya son yüzyıldaki ulaşım çeşitliliği yönü ile bakıldığında Bandırma bunların içinde en önemlisi olarak karşımıza çıkmaktadır.

Öte yandan, tarihsel öneminin yanı sıra güncel öneminin de bugün sürmekte olduğunu belirtmeye bile gerek yoktur. Bandırma Limanı İstanbul için Güney Marmara ve Ege Bölgesi'ne olan ticari bağlantıda büyük önem taşıyan yerdir. Bu kapsamda Bandırma, İstanbul’dan gelip Güney Marmara ve Ege’ye yönelmiş olan yük ve yolcu şeklindeki ulaşım gereksinimini bağlantısındaki kara ve demir yolu ile büyük ölçüde karşılayan bir liman olarak İstanbul için hak ettiği ana köprü olma özelliğini şimdilerde de sürdürmektedir.

Ayrıca Bandırma, Marmara Denizi'nin güney kıyısındaki bu özgün konumunun yanı sıra liman özellikleri bakımından da bölgenin en uzun rıhtımına ve teknik olarak da Türkiye'nin en büyük dökme yük depolama ve elleçleme kapasitesi ile Bölge’de öne çıkmaktadır. Bu minvalde Bandırma Limanı, İstanbul ve Gemlik'ten sonra Marmara Denizindeki üçüncü, ülkenin ise beşinci en büyük limanıdır.

Öte yandan Bandırma Güney Marmara’nın Bursa’dan sonra en önemli sanayi kentidir. Sanayi tesisi sayısında özellikle Bandırma Limanının gelişmesine paralel olarak önemli düzeyde artış sağlanmış olmasının yanı sıra ürünlerde de çeşitlilik kaydedilmiştir. Bandırma’da gelişmiş önemli ekonomik sektörler olarak kimya, tarım, gıda, su ürünleri, yem sanayi, makine imalat sanayii ile mermercilik sayılabilir. Diğer taraftan çok önemli bir maden olup Dünya istihracının üçte ikisi, üç Kuzey Batı Anadolu ili olan Balıkesir, Bursa ve Kütahya’da gerçekleştirilen bor minerallerinin önemli bir bölümünün işlenmesinin Bandırma’da yapılmakta olduğunu da vurgulamadan geçmemek gerekir.

Bilindiği gibi Türkiye imalat sanayiii üretiminin yarıdan fazlası Marmara Bölgesinde, özellikle de İstanbul’dadır. Yurt kalkınmasının omurgası olan bu sektör tarihsel olarak halen gelişme döneminde olup daha olgunlaşma aşamasına geçebilmiş değildir.

Öte yandan bilindiği gibi, 19. Yüzyıl ortasında İstanbul’un iki kıtadaki uç noktaları olan Bakırköy ve Hareke’de Osmanlı Sarayı ve Ordusu gereksinimlerini karşılamaya yönelik bir hamle olarak başlatılan sanayileşme girişimi kısa sürede akamete uğrayarak sönüp gitmiştir.  Aradan dört kuşak geçtikten sonra Cumhuriyet döneminde iktisadi devlet teşekkülleri şekli ile yeniden düşünülen sanayileşme girişimi nihayetinde Anadolu’ya yayılarak başarıya ulaşıp şimdikinin nüvesini oluşturmuştur. 20. Yüzyıl’ın ikinci yarısındaysa devam eden iktisadi devletçiliğe paralel olarak gelişen özel sektörle birlikte geçen 30 yılın sonunda KİT’lerin iki-üç katına ulaşmıştır. Ancak bu gelişme ‘80’lerden sonra bir kuşak sürecek olan kamu iktisadi girişimlerinin tümüyle tasfiyesi ile son bulmuştur.

Buna karşın tüm bu sanayileşme sürecinde ilk sanayi odağı olan İstanbul yakın coğrafyası birincil ve ikincil kuşaklarla çevrelenerek gelişmeyi sürdürmüştür. İlk kuşak Kocaeli olurken ikinci kuşak bölgeler olarak Tekirdağ ve Bursa ön plana çıkmıştır. Böylece kalkınma kutupları bazında bakıldığında “İstanbul Sanayi Kutbu”nun Kocaeli, Bursa ve Tekirdağ olmak üzere üç önemli sinai hinterlandının olduğu görülür.

Kalkınma coğrafyası yönü ile konu ele alındığında bölgeye İstanbul’un dördüncü bir hinterlandı olarak Bandırma’nın eklenmesi ile Almanya’nın Ruhr Havzası’na veya Kaliforniya’nın Silikon Vadisi’ne eşdeğer bir kalkınma konglomerasının ortaya çıkacağını söylemek yanlış olmaz.

Hangisine daha çok benzeyeceğimiz ise Bandırma’da önümüzdeki çeyrek yüzyılda kurulacak işletmelerin türüne bağlı olacaktır. 

Mustafa Özcan (16 Mayıs 2015)